لنز تماسی چیست؟
لنز تماسی چیست
در چند سال اخیر با پیشرفت تکنولوژی به‌ویژه در زمینه مهندسی ساخت مواد، دانش به کمک پزشکی آمده تا مشکلات مردم برطرف شود. افراد زیادی وجود دارند که با مشکلات چشم و بینایی روبرو هستند و اینجا دقیقاً همان جایی است که دانش به کمک آن‌ها آمده است.
لنز تماسی یکی از موادی است که برای برطرف‌کردن مشکلات بینایی به وجود آمده و جایگزینی برای عینک است. این محصول با استقبال گسترده‌ای روبرو شده و مردم در سراسر جهان از آن‌ها استفاده می‌کنند.
مشکلات بینایی، آستیگماتیسم، قوز قرنیه و مشکلات زیاد دیگری وجود دارد که همگی با استفاده از لنز تماسی برطرف میشود و کار متخصصان چشم و مردم را راحت کرده است. اینجا پایان ماجرا نیست زیرا استفاده از آن‌ها می‌تواند برای زیبایی نیز باشد برای مثال مدل‌های رنگی آن امروزه محبوبیت زیادی دارند و افراد برای تغییر رنگ قرنیه چشم از آن‌ها استفاده می‌کنند.
بنابراین در این مقاله هرآنچه باید در زمینه لنز تماسی بدانید، آورده شده است.
هدف از استفاده لنز تماسی
همان‌طور که گفتیم می‌توان از لنز تماسی برای مصارف پزشکی یا زیبایی استفاده کرد و به‌طورکلی افرادی که مشکلات زیر را دارند به تجویز پزشک از آن‌ها استفاده می‌کنند:
- نزدیک‌بینی یا میوپی
- دوربینی یا هیپروپی
- قوز قرنیه یا کراتوکونوس
- آستیگماتیسم منظم
- پیرچشمی
توجه کنید استفاده می‌تواند موقت یا دائم باشد که همه این‌ها با نظر پزشک است.
انواع لنز تماسی
برای دسته‌بندی لنز تماسی روش‌های مختلفی وجود دارد که می‌تواند بر اساس طراحی لنز، مدت‌زمان استفاده، کاربرد یا نوع ساخت آن باشد. در ادامه هرکدام از این دسته‌بندی‌ها به طور مفصل توضیح داده شده تا بیشتر با آن‌ها آشنا شوید.
دسته‌بندی بر اساس طراحی
طراحی‌های مختلفی وجود دارد که به طور مستقیم به نوع مصرف وابسته است یعنی هر طراحی برای اصلاح یک مشکل بینایی است. انواع طراحی به‌صورت زیر است:
نوع کروی که برای اصلاح نزدیک‌بینی و دوربینی است و همان‌طور که از اسم آن مشخص است، طراحی به‌صورت گرد و کروی است.
نوع بعدی دوکانونه است یعنی دو کانون در ساختار آن‌ها وجود دارد که برای اصلاح پیرچشمی استفاده میشود. یک کانون برای فاصله نزدیک و دیگری برای فاصله دور است و هنگامی که بخواهید به فاصله‌های مختلف نگاه کنید، بودن دو کانون باعث میشود بینایی شما بدون مشکل باشد.
ارتوکراتولوژی نوع دیگری است که باید در خواب استفاده شود و در زمان بیداری و در طول روز کاربردی ندارد و در حقیقت برای شکل‌دادن به قرنیه چشم استفاده میشود. اثر آن‌ها معمولاً موقت و در حد یک روز است یعنی شب که از آن استفاده می‌کنید قرنیه شکل می‌گیرد و فردا بینایی بدون مشکل است اما مجدد شب بعد باید استفاده شود زیرا اثر آن از بین می‌رود.
نوع دیگر لنز تماسی، توریک یا Toric است که هم دوربینی و نزدیک‌بینی و هم آستیگماتیسم را اصلاح می‌کند اما مهم‌ترین کاربرد آن برای چشمانی است که آستیگمات هستند.
یکی دیگر از کاربردهای آن، استفاده پس از جراحی آب مروارید است که باعث میشود بینایی واضح‌تر شود که نیاز به تجویز پزشک دارد.
البته انواع دیگری نیز وجود دارد که هرکدام مصرف خاص خود را دارند برای مثال می‌توانند برای قوز قرنیه یا مشکلات دیگر استفاده شوند.
دسته‌بندی بر اساس مدت‌زمان استفاده
مدت‌زمان استفاده ممکن است باعث ابهام یا کج‌فهمی شود؛ برای همین قصد داریم این موضوع را به طور دقیق توضیح دهیم. وقتی صحبت از مدت‌زمان استفاده میشود یا منظور این است که تا چه مدت می‌توان آن را درون چشم قرار داد یا اینکه چند مرتبه می‌توان از آن استفاده کرد.
از منظر اول، لنزها می‌توانند به‌صورت کوتاه‌مدت، روزانه یا بلندمدت استفاده شوند. معمولاً نوع روزانه حداکثر 18 ساعت قابل‌استفاده است و باید پس از آن از چشم خارج شود.
از منظر دوم، لنز تماسی به‌صورت روزانه، ماهانه و سالانه است یعنی تاریخ انقضا آن به این صورت است. نوع روزانه پس از یکبار استفاده در طول روز باید دور انداخته شود و نوع ماهانه تا 30 روز قابل‌استفاده و نوع سالانه تا حداکثر یک سال استفاده میشود و ضخامت بیشتری دارد.
اگر هرکدام بتواند چند بار استفاده شود باید پس از هر مرتبه خارج‌شدن از چشم تمیز و ضدعفونی شود و این موضوع اهمیت بسیار زیادی دارد. همچنین اگر چند وقت بدون استفاده باشد هم باید تمیز شود یعنی ممکن است برای یک هفته از یک لنز استفاده نکرده‌اید و قصد دارید دوباره از آن استفاده کنید. در این صورت باید پیش از استفاده به‌خوبی تمیز و ضدعفونی شود و سپس آن را درون چشم خود قرار دهید.
دسته‌بندی بر اساس کاربرد لنز تماسی
قبلاً هم به این موضوع اشاره شد که بر اساس کاربرد می‌توان دو دسته اصلی برای آن در نظر گرفت که شامل طبی و آرایشی است. نوع طبی برای اصلاح بینایی و رفع مشکلات چشم است و توسط پزشک متخصص تجویز میشود. نوع آرایشی برای زیبایی استفاده میشود یعنی افراد برای تغییر رنگ عنبیه چشم از آن استفاده می‌کنند و رنگ‌های مختلفی دارد.
البته انواع دیگری هم وجود دارد که یکی از آن‌ها دومنظوره است یعنی علاوه بر کاربرد پزشکی، کاربرد زیبایی هم دارد. به عبارت دیگر این نوع هم به اصلاح بینایی کمک می‌کند و هم برای سلیقه‌های مختلف رنگ‌های مختلف دارد.
لنز بانداژ نیز وجود دارد که پس از عمل جراحی به‌عنوان پانسمان استفاده میشود و گاهی کاربردهای درمانی هم دارد. توانایی بالای آن‌ها در حفظ رطوبت و اکسیژن باعث شده که برای التیام زخم قرنیه کاربرد خیلی زیادی داشته باشند. این نوع لنز تماسی در دسته نرم قرار می‌گیرد که در ادامه بیشتر درباره آن توضیح می‌دهیم.
دسته‌بندی بر اساس نوع ساخت لنز تماسی
در ساخت لنز تماسی معمولاً از پلاستیک یا سیلیکون استفاده میشود و نمی‌توان گفت نوع پلاستیکی آن فقط برای پزشکی یا فقط برای زیبایی است. از نظر نوع ساخت دو دسته‌بندی کلی وجود دارد که لنزهای سخت و لنزهای نرم هستند.
مدل نرم همان‌طور که نام آن‌ها مشخص است ساخت نرم و ضخامت کمتری دارند. این نوع، انعطاف‌پذیری بالا و سازگاری بالایی با چشم دارند و برای ساخت آن‌ها از نوعی ژل استفاده میشود که قابلیت زیادی در نگهداری آب دارد. در گذشته لنزها از پلاستیک سخت ساخته می‌شدند و عادت کردن چشم به آن‌ها سخت بود و زمان زیادی لازم داشت. همچنین همه افراد نمی‌توانستند از آن استفاده کنند زیرا برای آن‌ها آزاردهنده بود.
با ظهور نوع نرم که وزن کمتری داشت استقبال از این محصولات بیشتر شد زیرا هم سازگاری بالاتری با چشم داشتند و هم به طور کامل قرنیه را پوشش می‌دهند. ازآنجایی‌که توانایی جذب آب بیشتری دارند، باعث میشود قرنیه به‌خوبی تنفس کند.
خوب است بدانید قرنیه عضوی است که اکسیژن را به طور مستقیم مصرف می‌کند و استفاده از لنز تماسی نرم مشکلی برای تنفس ایجاد قرنیه درست نمی‌کند.
اگر به دنبال ورزش هستید یا تحرک زیادی دارید این نوع برای شما مناسب است زیرا همان‌طور که توضیح دادیم به‌خوبی روی چشم قرار می‌گیرد. معمولاً از آن‌ها برای درمان آستیگمات، دوربینی یا نزدیک‌بینی و موارد دیگر طبق نظر پزشک استفاده میشود.
نوع دیگر، لنز سخت است که نسبت به نوع نرم انعطاف کمتر و ضخامت بیشتری دارند و معمولاً کسانی که آستیگماتیسم بالا یا قوز قرنیه دارند از آن استفاده می‌کنند. چشم برای سازگار شدن با آن‌ها زمان بیشتری لازم دارد زیرا وزن و ضخامت بیشتری دارند. دو نوع رایج آن PMMA و RGP هستند. نوع PMMA تکنولوژی ساخت قدیمی‌تری دارد و هوا را به‌خوبی عبور نمی‌دهد و برای سازگاری با چشم زمان زیادی لازم دارد و امروزه استفاده از آن چندان رایج نیست.
نوع دیگر که RGP یا نفوذپذیر غیرقابل‌انعطاف نام دارد، با درنظرگرفتن سوراخ روی آن‌ها باعث شده تا هوا از میان آن عبور کند و در این مورد حتی نسبت به مدل‌های نرم بهتر عمل می‌کند. استفاده از این نوع لنز تماسی به دلیل توانایی بالایی که در اصلاح بینایی دارند بسیار رایج شده و پس از سپری شدن زمان تطابق، دیگر کار با آن‌ها ساده میشود. قطر آن‌ها معمولاً بین 8 تا 9.5 میلی‌متر است که کمتر از عنبیه چشم است و برای ساخت آن‌ها برخلاف نوع نرم، از پلاستیک بدون آب ساخته میشوند.
مقایسه لنز تماسی نرم و سخت
جدول راهنمای زیر به طور خلاصه ویژگی‌های هرکدام از انواع نرم و سخت را با هم مقایسه می‌کند و با استفاده از آن هم می‌توانید به‌خوبی هر دو را مقایسه کنید و هم اطلاعات خلاصه شده هرکدام را داشته باشید.
ردیف
نرم
سخت
1)
انعطاف‌پذیری بالا
انعطاف‌پذیری کم
2)
زمان تطبیق کوتاه
زمان تطبیق بلندتر
3)
مناسب برای آستیگمات خفیف
مناسب برای آستیگمات بالا
4)
عمر کوتاه
عمر بلند
5)
نوع آرایشی دارند
نوع رنگی و آرایشی ندارند
6)
نوع یک‌بارمصرف دارند
نوع یکبار مصرف ندارند
7)
قابل‌خرید بدون نسخه پزشک
تنها با نسخه پزشک به فروش می‌رسد
نگهداری و شرایط استفاده از لنز تماسی
لنز تماسی نیز مانند هر وسیله دیگری شرایط استفاده و نگهداری خاص خود را دارد و رعایت آن‌ها ضروری است. اول از همه مسئله تمیز و ضدعفونی‌کردن است که باید پیش از استفاده هم لنز و هم چشم را تمیز کنید و این کار با استفاده از قطره‌های مخصوص انجام میشود. این موضوع به‌ویژه در نوع سخت اهمیت دارد زیرا افرادی که از آن استفاده می‌کنند حتی در زمان استفاده هم باید چشم خود را ضدعفونی کنند. هرگز برای شست‌وشوی لنز به سراغ آب معمولی نروید زیرا باکتری‌های آن ممکن است برای چشم آزاردهنده باشند.
اگر در محیط آلوده یا پر از گردوغبار هستید، از لنز استفاده نکنید زیرا تجمع این ذرات درون چشم و در کنار لنز خطرناک است. اگر بعد از استفاده دچار حساسیت یا قرمزی می‌شوید باید آن را جدی بگیرید و حتماً به پزشک مراجعه کنید.
اگر از لنز سخت استفاده می‌کنید آن را با خود درون استخر نبرید زیرا ممکن است فشار آب و لنز باعث پارگی و فشار به چشم شما شود که خطرناک است. برای تهیه حتماً با پزشک مشورت کنید و از مراکزی که آن را بدون نسخه می‌فروشند، دوری کنید زیرا حتماً باید پیش از استفاده چشم شما معاینه شود.
با وجود اینکه نوع نرم را می‌توانید بدون نسخه تهیه کنید، ولی توصیه میشود برای بار اول نظر پزشک متخصص را جویا شوید و بعد آن را تهیه کنید. همچنین بعد از گذشت چند ماه دوباره به پزشک مراجعه کنید و پس از معاینه اگر لازم بود دوباره تهیه کنید. بسیار مشاهده شده که افراد با دستور چشم‌پزشک آن را تهیه و برای طولانی‌مدت استفاده می‌کنند درحالی‌که ممکن است بعد از چند ماه مشکل برطرف شده باشد و دیگر نیازی به استفاده از لنز نرم نباشد.
برای تهیه لنز تماسی آرایشی و رنگی که جنبه زیبایی دارد مشکلی وجود ندارد فقط به نکات بهداشتی که گفته شد توجه کنید زیرا پس از مدتی پروتئین و مواد موجود در اشک به آن می‌چسبند و شرایط برای رشد باکتری مهیا میشود. هرگز لنز تماسی را به‌صورت مشترک استفاده نکنید زیرا این کار اصلاً اصولی و بهداشتی نیست و باعث انتقال باکتری یا حساسیت شدید میشود.
استفاده از لنز تماسی برای چه کسانی مناسب نیست؟
به‌صورت کلی افراد زیر بهتر است از لنز به‌ویژه اگر برای زیبایی است، استفاده نکنند زیرا هیچ‌چیز ارزش آسیب رساندن به چشم و بینایی شما را ندارد.
افرادی که حساسیت چشمی دارند.
افرادی که خشکی چشم دارند.
افرادی که به‌تازگی عمل‌های مربوط به چشم انجام داده‌اند، باید اجازه دهند دوره درمان طی شود و بعد از نوع آرایشی استفاده کنند.
افرادی که عفونت لبه پلک دارند.
افرادی که در فضای گرم یا پر از گردوغبار کار می‌کنند مانند کار معدن، چوب‌بری، آهنگری، کار در آزمایشگاه، کار در فاضلاب و هر شغلی که باعث میشود محیط چشم آلوده شود.
اگر در هوای گرم یا در کنار آتش هستید به‌هیچ‌وجه از لنز تماسی استفاده نکنید.
هنگام شنا و استحمام
لنز تماسی چگونه کار می‌کند؟
خب همان‌طور که قبلاً هم توضیح داده شد، لنز جایگزینی برای عینک است و وسیله‌ای برای کمک به بینایی شما است. برای داشتن یک دید مناسب باید تصویری مناسب از اشیاء روی شبکیه چشم تشکیل شود که برای آن لازم است کانون نور دریافتی روی شبکیه باشد.
افرادی که نزدیک‌بین هستند، کانون نور دریافتی چشم در جلوی شبکیه تشکیل میشود و برای افرادی که دوربین هستند، چشم توانایی کانون‌سازی ندارد. این وسیله با تغییر زاویه نور تلاش می‌کند تا تصویری دقیق روی شبکیه ایجاد کند و در واقع به کمک چشم می‌آید بنابراین استفاده از آن نه‌تنها بد نیست، بلکه برای داشتن دید درست لازم است.
خلاصه اینکه، در این مقاله تلاش شد تا با لنز تماسی و انواع آن آشنا شوید. به‌طورکلی می‌توان آن‌ها را بر اساس زمان استفاده، کاربرد، نوع ساخت و طراحی به دسته‌های مختلف تقسیم کرد که هرکدام کاربرد خاص خود را دارند. برای تهیه نوع طبی آن حتماً باید نظر پزشک را جویا شوید و قبل، هنگام و بعد از استفاده نیز نکات بهداشتی را رعایت کنید.
